اپلای ارشد یا اپلای دکتری؟
تفاوت‌های ادامه تحصیل در مقطع دکتری و ارشد
برای بسیاری از دوستان پس از فارغ التحصیلی در مقطع کارشناسی این سوال مطرح می‌شود که به فکر اپلای برای مقطع کارشناسی ارشد و یا مقطع دکتری باشند، و به صورت کلی:
ادامه تحصیل در این دو مقطع تحصیلی خارج از ایران چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارد؟
پاسخ این سوال نسبی است و فاکتورهای زیادی در انتخاب نهایی افراد تاثیر گذار است، و باید با لحاظ تمامی نکات به نتیجه رسید. از همین رو هدف این مقاله بررسی جنبه‌هایی مانند شرایط کاری پس از اتمام تحصیلات، شرایط مالی و دریافت بورسیه های تحصیلی، مدت زمان تحصیل و … برای انتخاب بین اپلای ارشد و دکتری می‌باشد. پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
اگر می خواهید به این مقاله بصورت چکیده دسترسی داشته باشید، این پادکست را گوش دهید.
1. شرایط دریافت پذیرش
روند دریافت پذیرش در مقطع ارشد ساده‌تر است و مسیری هموارتری پیش روی افراد قرار دارد. برای دریافت پذیرش تحصیلی در مقطع ارشد شما مستقیما برای دانشگاه و یا پوزیشن‌های تحصیلی اپلای می‌کنید و از آنجایی که در بیشتر موارد هزینه‌های تحصیل را خودتان می‌پردازید، دریافت پذیرش سخت و رقابتی نیست.
اما برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری در بیشتر کشورها شما نیاز به استاد راهنما دارید که در این حالت پیش از اپلای مستقیم برای دانشگاه‌ها، باید با اساتید مکاتبه کنید و نظر آن‌ها را جلب کنید. و یا برای پوزیشن‌های تحصیلی که عموما بسیار رقابتی هستند و به رزومه‌های قوی تعلق می‌گیرند، اپلای کنید.
2. هزینه‌های تحصیل
می‌توان گفت در تمام دانشگاه‌ها شهریه ترمی مقطع تحصیلی دکتری بیشتر از سایر مقاطع می‌باشد. همچنین با توجه به طولانی‌تر بودن مقطع دکتری هزینه تحصیل بیشتری در انتظار افراد خواهد بود. ولی باید در نظر گرفت که در بیشتر کشورهای اروپایی دکتری شغل محسوب می‌شود و دانشجویان به ازای انجام کارهای تحقیقاتی حقوق دریافت می‌کنند. در سایر کشورها نیز دانشجویان عموما از فاندی که اساتید و دانشگاه در اختیارشان قرار می‌دهند استفاده می‌کنند که در نتیجه در هر دو حالت مقطع دکتری مقرون به صرفه‌تر است.
البته در برخی از کشورها، تحصیل در مقطع دکتری می‌تواند به صورت رایگان باشد.
بیشتر بخوانید!
3. مدت زمان تحصیل
بدیهی است که دریافت مدرک کارشناسی ارشد در مقایسه با مدرک دکتری به مدت زمان کمتری نیاز دارد. به طور معمول در صورت تحصیل به صورت تمام وقت، اخذ مدرک کارشناسی ارشد در حدود دو سال و مقطع دکتری معمولاً به چهار تا پنج سال زمان نیاز دارد.
البته در برخی کشورها، مانند آمریکا و کانادا، برنامه های تحصیلی ارشد ممکن است بیشتر از دو سال طول بکشد، در حالی که در برخی دیگر از کشورها، مانند انگلیس و استرالیا برنامه‌های ارشد می‌توانند در کمتر از یک سال به پایان برسند. همین اختلاف یکساله در مدت زمان تحصیل برای مقطع دکتری نیز وجود دارد.
4. شرایط دریافت بورسیه‌های تحصیلی و فاند
یکی از مواردی که افراد را برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری ترغیب می‌کند، اختصاص فاند و بورسیه‌های تحصیلی مختلف از سوی دانشگاه و اساتید برای این مقطع در مقایسه با مقاطع دیگر می‌باشد. در بیشتر دانشگاه‌ها، سهمیه‌ای که به بورسیه‌های تحصیلی اختصاص داده می‌شود در اختیار دانشجویان تحصیلات تکمیلی به ویژه دانشجویان دکتری قرار می‌گیرد. و بصورت کلی سرمایه گذاری بر روی دانشجویان بین اللملی در مقطع دکتری از اهمیت بالاتری برخوردار است.
از سوی دیگر همواره ترجیح اساتید هم بر این است که فاندی که در اختیار دارند را در اختیار دانشجویان دکتری خود قرار دهند که فعالیت‌های تحقیقاتی بیشتری را زیر نظر استاد انجام می‌دهند.
با توجه به محدودیت فاندهای اختصاصی در مقطع ارشد، رقابت زیادی برای کسب کمک هزینه‌های تحصیلی وجود دارد و تنها رزومه‌های قوی شانس دریافت کمک هزینه تحصیلی را خواهند داشت در نتیجه شانس افراد برای دریافت فاند تحصیلی در مقطع دکتری بیشتر از سایر مقاطع می‌باشد.
5. موقعیت کاری پس از اتمام تحصیل
آیا داشتن مدرک دکتری شانس شما را برای پیدا کردن کار تخصصی افزایش می‌دهد؟
همانگونه که میدانید داشتن مدرک تحصیلی به تنهایی برای پیدا کردن شغل تخصصی کافی نیست و افراد نیاز به مهارت، تجربه و مسلط بودن به زمینه مورد نظر خود دارند. پس در ابتدا در نظر داشته باشید که توانایی‌های فنی و عملی شما در کنار مدارک تحصیلی‌تان حائز اهمیت است.
بازار کار رشته تحصیلی خود را از اینجا چک کنید
در پاسخ به این سوال باید گفت که همواره در بسیاری از کشورها موقعیت‌های شغلی برای فارغ التحصیلان ارشد بخصوص در رشته‌های مرتبط به صنعت بیشتر از فارغ التحصیلان مقطع دکتری می‌باشد. و عموما برای شغل‌هایی که استخدام افراد با تحصیلات کمتر مد نظر است، فارغ التحصیلان دکتری شانس دریافت پذیرش ندارند. البته اگرچه که موقعيت‌هاى شغلى براى فارغ التحصيلان دكتری کمتر از مقطع کارشناسی ارشد است، به همان نسبت تعداد افراد داراى مدرك دكتری نيز کمتر می‌باشد.
در نهایت می‌توان نتیجه گرفت که داشتن مدرک دکتری موجب افزایش شانس شما در یافتن شغل تخصصی نمی‌گردد اما این فرصت را برایتان فراهم می‌کند که در سمت‌های شغلی معتبرتری مشغول به کار شوید.
6. شرایط دریافت ویزا
همانگونه که پیش‌تر هم اشاره گردید، پروسه دریافت ویزای تحصیلی تحت تاثیر عوامل مختلف در کشورهای مختلف می‌باشد و صرفا مقطع تحصیلی که برای آن اپلای می‌کنید تعیین کننده نیست.
اما از آنجایی که در بیشتر کشورها ارائه مدارکی دال بر این موضوع که هدف شما از مهاجرت تحصیلی صرفا تحصیل می‌باشد، الزامی است، انتخاب مقطع تحصیلی مناسب و رو به جلو دارای تاتیر مثبتی در صدور ویزای تحصیلی می‌باشد.
به همین دلیل بصورت معمول تحصیل در مقطع بالاتر از دوره تحصیلی طی شده شانس ویزا را افزایش می‌دهد، می‌توان گفت که شانس دریافت ویزا در صورت اپلای دکتری بیشتر از حالتی است که در مقاطع تکراری مشابه ارشد مجدد مشغول به تحصیل شوید.
بد نیست به این نکته نیز اشاره کرد که توجیه گپ تحصیلی طولانی مدت برای تحصیل در مقطع دکتری آسان‌تر و قابل پذیرش تر از مقطع ارشد می‌باشد و همین موضوع تاثیر مستقیمی در صدور و یا عدم صدور ویزای تحصیلی دارد.
گپ تحصیلی چیست؟ راهکارهایی برای توجیه گپ تحصیلی
ارشد مجدد بهتر است یا دکتری؟
تمامی مواردی که ذکر گردید برای انتخاب بین اپلای ارشد مجدد یا دکتری نیز تاثیر گذار است. بدون شک اولین فاکتور مهم در تصمیم گیری نهایی به هدف شما از ادامه تحصیل برمی‌گردد.در صورتی که رشته تحصیلی خود را دوست دارید و هدفتان ورود به محیط آکادمیک هست چرا که علاقه‌مند به کار ریسرچ، تحقیق و پژوهش هستید، ادامه تحصیل در مقطع دکتری گزینه بهتری برای شما خواهد بود.
اما در صورتی که علاقه‌ای به رشته تحصیلی خود ندارید، با تحصیل مجدد در مقطع ارشد می‌توانید زمینه شغلی خود را تغییر دهید(البته شما نمی‌توانید رشته ادبیات نمایشی را به مهندسی پزشکی تبدیل کنید،). ورود سریع‌تر به بازار کار و فعالیت در صنعت از دیگر مزایای اپلای ارشد مجدد می باشد.
کلام آخر
با توجه به توضیحات ذکرشده در مورد تفاوت اپلای ارشد و دکتری می‌توان نتیجه گرفت، در صورتی که می‌توانید هزینه‌های تحصیل خود را تامین کنید، به فکر ورود سریع‌تر به بازار کار تخصصی هستید و رزومه قابل قبولی دارید، اپلای ارشد گزینه بهتری است. در صورت کسب مدرک تحصیلی از دانشگاه‌های معتبر در رنکینگ های جهانی شرایط ورود به بازار کار بین المللی و ادامه تحصیل در مقطع دکتری برایتان فراهم می‌گردد.
اما اگر رزومه قوی و تمکن مالی بالایی ندارید، پیشنهاد ما به شما این است که در داخل ایران در یکی از دانشگاه‌های معتبر در مقطع کارشناسی‌ارشد تحصیل کنید و در حین تحصیل رزومه‌ی علمی‌تان را قوی کنید تا بتوانید با پذیرش در مقطع دکتری و کسب کمک هزینه‌ی تحصیلی برای مهاجرت تحصیلی اقدام کنید.
سوالات متداول پیرامون اپلای ارشد و اپلای دکتری
1. گرفتن اقامت پس از اتمام تحصیلات در کدام مقطع ساده تر است؟
به صورت کلی دریافت مجوز اقامت پس از تحصیل در بیشتر کشورها منوط به تغییر ویزای تحصیلی می‌باشد. می‌توان گفت شما با هر مدرکی که بتوانید کار پیدا کنید، این فرصت برایتان فراهم است که برای ویزا و اقامت کاری درخواست دهید. پس می توان گفت که تفاوت چندانی وجود ندارد.
2. آیا معدل کارشناسی به هنگام اپلای دکتری نیز حائز اهمیت است؟
بله، اگرچه که در پروسه اپلای دکتری معدل مقطع کارشناسی به نسبت زمانی که برای ادامه تحصیل در مقطع ارشد اپلای می‌کنید از اهمیت کمتری برخوردار است ولی به صورت کلی یکی از فاکتورهای مهم رزومه است.
3. ریسک ویزای تحصیلی ارشد مجدد بالاست؟
در صورتی که به صورت منطقی هدف شما از ادامه تحصیل در این مقطع توجیه نشود، ریسک ویزا خواهید داشت. البته شرایط کشورهای مختلف نیز در این رابطه متفاوت است.
4. ادامه تحصیل در مقطع ارشد داخل ایران رزومه شما را برای اپلای دکتری تقویت می‌کند؟
در صورتی که در حین تحصیل خود به انجام کارهای تحقیقاتی و پژوهش مشغول شوید، در کنفرانس‌ها و دوره‌های مرتبط به رشته تحصیلی و تخصص خود شرکت کنید، مقاله چاپ کنید و … بدون شک رزومه شما تقویت می‌شود.
5. منظور از کلمه overqualified چیست؟
منظور داشتن مهارت، توانایی و مدرک تحصیلی بالاتر از آنچه که برای شغل مورد نظر نیاز است. این موضوع زمانی مطرح می‌شود که شما با مدرک دکتری بخواهید برای پوزیشن‌های کاری متناسب با مدرک ارشد اپلای کنید.